Үнсэг хуудаһанай код харалга

[[Файл:Angle abc4.svg|thumb|150px|Хурса үнсэг ∠АBC,<br />А — Үнсэгэй орой<br />АВ, АС — Үнсэгэй таланууд]]
'''Үнсэг''' ({{mongolUnicode|ᠥᠨᠴᠥᠭ|h}}) гү, али '''булан''' ({{mongolUnicode|ᠪᠤᠯᠤᠩ|h}}) болбол нэгэ сэгһээ гараһан хоёр шугамай хоорондохи зай юм. Геометридэ үнсэг гээшэ нэгэн эжэл сэгһээ эхилэлтэй, 2 [[сасараг (геометри)|сасарагаар]] бүтэһэн дүрсые хэлэнэ<ref>{{книга |часть=Угол |заглавие=Математическая энциклопедия (в 5 томах) |место=М. |том=5 |год=1985 |ссылка=http://eqworld.ipmnet.ru/ru/library/books/Vinogradov_MatEnc_t5.djvu |издательство=[[Большая Российская энциклопедия (издательство)|Советская Энциклопедия]] }}</ref>. Эхилэлэй сэгые үнсэгэй орой гэхэ болон сасарагуудые үнсэгэй тала гэнэ. Үнсэг [[Евклид]]эй болон Евклидэй буса геометриин али алиндань тодорхойлогдодог.

Үнсэгые транспортир шугам болон бусад үнсэг хэмжэгшэ багажаар хэмжэнэ. Олон уласай нэгэжын системэдэхи [[СИ]] үндэһэн хэмжэх нэгэжэнь [[радиан]] болоод тэрэшэлэн геометрида хэм гү, али градус (°) ({{lang-la|gradus}}) түгээмэл хэрэглэгдэдэг.

== Нэрэ ==
Математикын тэгшэдхэл бодоходо үнсэгые ехэбшэлэн [[грек үзэг]]ээр нэрлэн тэмдэглэдэг. Жэшээнь: α, β, γ, θ, φ.

Геометриин дүрсэ болон бодолгодо дээрэ үнсэгые тэмдэглэхэдээ оройн сэгээр гү, али талануудаар нэрлэдэг. Жэшээнь, баруун талада бай зураг дээрэхи үнсэгые үнсэг А, ∠А, ∠BAC гү, али <math>\widehat{\rm BAC}</math> гэжэ нэрлэн тэмдэглэнэ.

== Түрэл ==

=== Дан үнсэг ===
[[Файл:Right angle.svg|thumb|left|150px|[[Тэгшэ үнсэг]].]]
[[Файл:Angle obtuse acute straight.svg|thumb|center|250px|Хурса үнсэг (<var>a</var>), мохоо үнсэг (<var>b</var>), дэлгэмэл үнсэг (<var>c</var>).]]<br />
* Үнсэгэй хэм 90°-һаа бага үнсэгые '''хурса үнсэг''' гэнэ.
* Үнсэгэй хэм 90° гү, али π/2 радиантай тэнсүү үнсэгые '''тэгшэ үнсэг''' гэнэ. Мүн '''зүб үнсэг''' гэдэг. Хоорондоо тэгшэ үнсэг үүсхэхэ шугамые перпиндикуляр гү, али ортогональ гэжэ хэлэнэ.
* Үнсэгэй хэм 90°-һаа ехэ ба 180°-һаа бага үнсэгые '''мохоо үнсэг''' гэнэ.
* Үнсэгэй хэм 180° гү, али π радиантай тэнсүү үнсэгые '''дэлгэмэл үнсэг''' гэнэ.

== Зүүлтэ ==
{{зүүлтэ}}

== Ном зохёол ==
* {{книга
 |автор         = Погорелов А. В.
 |часть         = 
 |ссылка часть  = 
 |заглавие      = Геометрия: учебник для 7—11 классов средней школы
 |оригинал      = 
 |ссылка        = http://books.google.ru/books?id=iz-rAAAACAAJ&dq=Погорелов+А.В.+Геометрия&hl=ru&sa=X&ei=Xn9fT8-uN4Kh4gTb2aD2Bw&ved=0CDMQ6AEwAA
 |викитека      = 
 |ответственный = 
 |издание       = 
 |место         = М.
 |издательство  = [[Просвещение]]
 |год           = 1992
 |том           = 
 |страницы      = 
 |страниц       = 383
 |серия         = 
 |isbn          = 9785090038546
 |тираж         = 
}}
* {{статья
 |автор         = {{nobr|K. Menger}}
 |заглавие      = New Fondations of Euclidean Geometry
 |ссылка        = 
 |язык          = en
 |издание       = THE AMERICAN JOURNAL OF MATHEMATICS 53
 |тип           = журнал
 |год           = 1931
 |том           = 
 |номер         = 
 |страницы      = 721-745
 |doi           = 
 |issn          = 
}}
* {{статья
 |автор         = W. A. Wilson
 |заглавие      = On angles in certain metric spaces
 |ссылка        = http://www.ams.org/journals/bull/1932-38-08/S0002-9904-1932-05463-5/S0002-9904-1932-05463-5.pdf
 |язык          = en
 |издание       = Bulletin of American Mathematical Society 39
 |тип           = 
 |год           = 1932
 |том           = 
 |номер         = 
 |страницы      = 580-588
 |doi           = 
 |issn          = 
}}

== Холбооһон ==
* [http://www.cut-the-knot.org/Curriculum/Geometry/CyQuadri.shtml Angle Bisectors in a Quadrilateral] at [[cut-the-knot]]
* [http://www.cut-the-knot.org/triangle/TriangleFromBisectors.shtml Constructing a triangle from its angle bisectors] at [[cut-the-knot]]
* [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html Various angle constructions with compass and straightedge]
* [http://www.mathopenref.com/anglecomplementary.html Complementary Angles animated demonstration. ] With interactive applet
* [http://www.mathopenref.com/anglesupplementary.html Supplementary Angles animated demonstration. ] With interactive applet
* [http://www.mathopenref.com/tocs/anglestoc.html Angle definition pages] with interactive applets that are also useful in a classroom setting. Math Open Reference

[[Категори:Геометри]]

{{1000 үгүүлэл}}